Gepubliceerd in de Binnenkrant, winter 2022

Van historische gebouwen in de oude stad wordt de oorspronkelijke bestemming nogal eens gewijzigd. Er zijn voorbeelden genoeg van bouwwerken die decennialang een bepaalde functie hadden en na een ingrijpende verbouwing een geheel nieuwe bestemming kregen. Monumentale panden kunnen gelukkig heel wat hebben, zoals ook het voormalig Aalmoezeniersweeshuis op Prinsengracht 432-436, later Paleis van Justitie, dat momenteel onder handen wordt genomen. Het wordt binnenkort (eind 2023) een zevensterrenhotel. De eerste steen van het Aalmoezeniersweeshuis werd gelegd in 1663. Het ontwerp is van stadsbouwmeester Daniël Stalpaert (1615–1684). Het moest een weeshuis voor de allerarmste kinderen van de stad worden. Aangezien de armoede in Amsterdam groot was en het sterftecijfer hoog, waren er veel weeskinderen. Ook de vondelingen werden er in ondergebracht. Toen het klaar was, bood het onderdak aan ongeveer 800 kinderen, maar in 1680 is dat aantal al bijna verdubbeld. Een gedeelte van het complex is bestemd als kinderhuis voor de allerkleinsten; oudere jongens en meisjes leven gescheiden. Slapen doen ze met z’n drieën in één bed. In de loop der tijd konden enkele belendende panden worden aangekocht. De laatste uitbreiding vond plaats in 1801. In het naastgelegen pakhuis uit 1737 op nummer 438, dat gebruikt werd voor voedselopslag voor het weeshuis, werden toen slaapzalen voor nog eens 300 kinderen ingericht. Er werden in die tijd wel drie kinderen per dag te vondeling gelegd. In 1807 woonden er meer dan 2000 kinderen in het weeshuis en daar bleven ze tot hun achttiende jaar. Het Aalmoezeniersweeshuis werd op 1 augustus 1825 ontruimd. De meeste weeskinderen werden in de Koloniën van Weldadigheid in de provincie Drenthe ondergebracht. In 1825-1829 wordt het complex door stadsarchitect Jan de Greef (1784-1835) omgebouwd tot Paleis van Justitie. Het gebouw krijgt een nieuwe, meer statige voorgevel met drie risalieten, pilasters, rechte lijst en attiek. Tot 2013 bleef het gebouw in gebruik als Paleis van Justitie. Het monumentale gebouw is nu dus aan zijn derde leven toe en ditmaal als zevensterrenhotel. Het kan meteen worden aangemerkt als het grootste bouwproject in het beschermde stadsgezicht op dit moment. Het deel van de Prinsengracht voor het enorme pand is dan ook al maandenlang afgesloten. Hier dus geen werk- en vergaderplek zoals in het voormalig Maison Descartes of een tweede de Hallen met een filmzaal, foodhall, kunstgalerie en bibliotheek. Er is van allerlei leuks te bedenken op zo’n plek, maar blijkbaar zijn alleen grote investeerders in staat dit soort gebouwen op te knappen. In dit geval wel met een flinke subsidie van de Provincie Noord-Holland in het kader van de Restauratie Rijksmonumenten. Opnieuw een hotel dus en laten we hopen dat het voorlopig het laatste exemplaar zal zijn in een stad die overspoeld wordt door toeristen uit alle delen van de wereld.